Vojnotehnički institut VJ
ove 2000. godine obeležava pedesetdvogodišnjicu svoga postojanja i pedeset
godina izdavanja časopisa NAUČNOTEHNIČKI PREGLED. Pokrenut sa
ciljem da informiše inženjerski i naučni kadar vojnotehničkih
instituta i preduzeća vojne industrije o najnovijim dostignućima u
oblastima vojne tehnike, NAUČNOTEHNIČKI PREGLED (NTP) je izrastao u
vodeći nacionalni časopis u kome se objavljuju originalni naučni
radovi sa rezultatima izvornih primenjenih istraživanja u funkciji razvoja
savremenih sredstava naoružanja i vojne opreme.
Sadašnjem
kolektivu Vojnotehničkog instituta VJ pripala je čast da u ime velikog
bro-ja autora i recenzenata radova, dosadašnjih članova uređivačkih
i redakcionih tela i svih sara-dnika, koji su dali doprinos razvoju časopisa,
ovim dvobrojem obeleži značajan jubilej – pedeset godina neprekidnog
izlaženja časopisa. To je prilika da se sumiraju dosadašnji rezultati,
razvojni put i predlože nove ideje za poboljšanje kvaliteta časopisa.
Polazeći od saznanja da
bez dobro organizovanog, pravovremenog i potpunog informisanja o dostignućima
nauke i tehnike ne može biti uspešnog naučnoistraživčkog i
razvojnog rada, krajem 1950. godine Vojnotehnički institut Jugoslovenske
armije je pokrenuo izdavanje NAUČNOTEHNIČKOG PREGLEDA. Prvi broj
časopisa štampan je pod naslovom PREGLED TEHNIČKIH NOVOSTI IZ VOJNE
LITERATURE, u kome su objavljene informacije o najinteresantnijim dostignućima
u oblastima vojnotehničkih nauka. Od 1959. do 1962. godine časopis je
publikovan sa izmenjenim naslovom PREGLED VOJNOTEHNIČKIH DOSTI-GNUĆA,
objavljujući prevode odabranih članaka iz strane vojne periodike od
neposrednog interesa za istraživački kadar u procesu razvoja i osvajanja
proizvodnje sredstava naoružanja i vojne opreme. Listajući stranice časopisa
iz perioda 1950-1962. god., i analizirajući preko 5000 publikovanih vesti
iz strane periodike, uočava se, za to doba, impozantan broj naučnih
disciplina koje su zastupljene na stranicama NTP-a: naučna istraživanja
vojnih problema, arti-ljerijsko i pešadijsko naoružanje, tenkovi i oklopna
vozila, vazduhoplovna tehnika, inžinjerija, pomorska tehnika, sredstva za vezu
i radarska tehnika, raketno naoružanje, hemijska sredstva i oprema, atomsko
naoružanje, pozadina – sanitet i saobraćaj, logistika, metalurgija itd.
Intenzivnim
razvojem sekundarnih publikacija unutar izdavačke delatnosti u oblastima
vojnotehničkih nauka, ulogu informisanja o stranim dostignućima na
srpskom jeziku preuzele su dve nove sekundarne
publikacije - REFERATIVNI BILTEN NAUČNOTEH-NIČKE LITERATURE i
VOJNOTEHNIČKI BILTEN, obe u izdanju Vojnotehničkog instituta.
Časopis 1962. godine menja naslov u NAUČNOTEHNIČKI
INFORMATIVNI PREGLED, a od 1965. godine izlazi sa sadašnjim naslovom NAUČNOTEHNIČKI
PREGLED. Promene naslova su odražavale izmene karaktera i profila časopisa.
Prvi originalni naučni i
stručni radovi objavljeni su 1963. god u broju 9 ovog časopisa i
odnose se na istraživanje uticaja seizmičkih potresa na građevinske
objekte, spoljnu balistiku i karakteristike materijala upotrebljenih u
infracrvenoj tehnici. Do kraja 1963. god. u brojevima 10, 11 i 12 objavljuju se
interesantni radovi iz oblasti ispitivanja materijala pomoću ultrazvučne
defektoskopije i rendgenskih metoda, konstrukcije induktora za poljske telefone
i rešavanja problema flatera kod letelica. Naredne dve godine (1964 i 1965) širi
se broj naučnih disciplina iz kojih se objavljuju originalni naučni i
stručni radovi tako da časopis dobija sadašnji profil primarne naučne
publikacije.
Razvoj časopisa NAUČNOTEHNIČKI
PREGLED blisko je vezan sa razvojnim putem Vojnotehničkog instituta VJ.
Period rada Instituta od 1948. do 1954. godine obeležavaju početni napori
da se uz oskudnu materijalnu bazu, bez dovoljno stručnjaka započne
razvoj i proizvodnja prvih sredstava naoružanja i borbenih sistema za našu
vojsku. To je period kad su naši stručnjaci vrlo teško dolazili do bilo
kakvih informacija o razvoju i proizvodnji naoružanja u svetu, ili njegovim
karakteristikama. U takvim uslovima, pojava NAUČNOTEHNIČKOG PREGLEDA
sa obiljem podataka i raznovrsnih informacija, bila je bogatstvo za malobrojne
stručnjake Instituta. U periodu od 1955. do 1962. godine delatnost
Instituta se proširuje i jasnije usmerava ka istraživanju i razvoju složenih
sredstava naoružanja i vojne opreme. Takva orijentacija, koja se zasnivala na
sopstvenim istraživanjima i razvoju, dovela je do pojave niza domaćih
proizvoda u vojnoj industriji i do smelog otvaranja Instituta prema publikovanju
originalnih naučnih radova svojih istraživača. NAUČNOTEHNIČKI
PREGLED je odigrao bitnu ulogu u tom procesu. Već tada je časopis po
kvalitetu objavljenih radova, broju autora i recenzenata iz svih naučnoistraživačkih
ustanova u zemlji, prevazišao značaj naučnog časopisa jedne
ustanove i zauzeo vodeće mesto u zemlji u domenu informisanja inženjerskog
i naučnog kadra sa rezultatima istraživanja iz vojnotehničkih nauka.
Period od 1963. do 1972. godine
obeležen je daljim napretkom Instituta u naučnom, laboratorijskom,
programskom i organizacionom razvoju. Na stranicama NAUČNOTEHNIČ-KOG
PREGLEDA pojavljuje se niz originalnih naučnih radova, verifikovanih složenim
ekspe-rimentima ili numeričkom simulacijom na analognim i digitalnim računskim
mašinama. U teh-ničkom i estetskom pogledu časopis dobija izgled
savremene naučne publikacije.
Period sedamdesetih i
osamdesetih godina u svetu karakteriše pojava novih tehnologija i njihova
primena u osvajanju savremenijih sredstava naoružanja i borbenih siste-ma: pešadijskog
naoružanja za protivoklopnu i protivvazdušnu odbranu, oklopnih sredstava,
vazduhoplovnih i mornaričkih sredstava visokih performansi. U skladu s
aktuelnim potrebama oružanih snaga, u Institutu se vrši objedinjavanje i
usmeravanje rada pojedinih delatnosti, i šire povezivanje sa naučnoistraživačkim
i proizvodnim potencijalima u zemlji. Unapređena labo-ratorijska oprema i
prijem mlađeg istraživačkog kadra uticali su na stalni porast broja
originalnih naučnih radova. Rezultati magistarskih i doktorskih radova
postajali su dostupni najširoj naučnoj javnosti u zemlji i u inostranstvu
preko stranica NAUČNO-TEHNIČKOG PREGLEDA. Časopis se razmenjuje
za inostrane naučne časopise i referiše u svetskim sekun-darnim
publikacijama. Rezultati istraživanja objavljeni kroz članke u NAUČNOTEHNIČKOM
PREGLEDU citiraju se u svetskim renomiranim naučnim časopisima.
Poslednja etapa razvoja Instituta obuhvata vreme posle 1992. godine. U
cilju efikasnijeg i racionalnijeg korišćenja postojećeg naučnoistraživačkog
potencijala za potrebe sva tri vida Vojske Jugoslavije, naredbom saveznog
ministra za odbranu formiran je jedinstveni Vojnotehnički institut Vojske
Jugoslavije. Osnovna programska orijentacija NTP-a i njegova
multidisciplinarnost potpuno odgovaraju novom profilu Instituta. U ovom periodu
zapaža se sve veći broj naučnih radova iz oblasti vazduhoplovstva, što
je posledica dobre saradnje istraživača vazduhoplovne tehnike sa časopisom
i njihovog uticaja na godišnje programe izdavanja časopisa.
Iz godine u godinu kvalitet
časopisa je rastao i sticao ugled u društvu. Na preko 22500 stranica NTP-a
sačuvan je dragocen doprinos generacija istraživača koje su učestvovale
u razvoju savremenih sredstava naoružanja i vojne opreme i time dale značajan
doprinos odbrambenoj moći zemlje. Preko 3500 stručnjaka iz vojnih naučnih
ustanova, akademija, uni-verziteta i proizvodnih organizacija, od kojih je većina
imala najviša akademska zvanja, obja-vilo je blizu 3000 članaka sa naučnim
ili stručnim doprinosom u oblastima vojnotehničkih nauka.
Povodom dvadesetogodišnjice
izlaženja, NAUČNOTEHNIČKI PREGLED je odli-kovan 1970. god. „Ordenom
za vojne zasluge sa velikom zvezdom” „za razvoj u oblasti vojno-tehničkih
nauka i za rad na upoznavanju sa savremenim tehničkim dostignućima”.
Pet godina kasnije, časopisu je dodeljena „Velika plaketa JNA” „za
doprinos u unapređenju naučno-istraživačkog rada”.
U najtežim ekonomskim uslovima
izazvanim dugogodišnjim sankcijama prema našoj zemlji, u uslovima koji su
ograničavali mogućnosti naučnoistraživačkog i razvojnog
rada, NAUČNOTEHNIČKI PREGLED je uspeo da sačuva i proširi svoju
delatnost. Od 1991 – 1997. god., pored redovne izdavačke delatnosti,
publikovano je i pet tematskih brojeva časopisa posvećenih radarskoj,
raketnoj i vazduhoplovnoj tehnici, području analize, kodovanja i
prepoznavanja govora i najinteresentnijim dostignućima iz eksplozivnih
materija.
Danas NAUČNOTEHNIČKI
PREGLED, kao primarni naučni časopis iz oblasti vojnotehničkih
nauka, pokriva gamu naučnih i stručnih disciplina od interesa za istraživanje
i razvoj sredstava naoružanja i vojne opreme. Tradicionalno su zastupljene
sledeće naučne discipline: aerodinamika, balistika (unutrašnja,
spoljna i balistika na cilju), raketni pogon, mehanika leta, fizika eksplozije,
vođenje i upravljanje letelica, automatsko upravljanje, mehanika balističkih
sistema, borbena vozila (oklopna tela, pogon i transmisije), optika i
optoelektronika, laserska tehnika, mikrotalasna i radarska tehnika, vojne
telekomunikacije, senzori, eksplozivne materije (baruti, raketna goriva,
pirotehničke smeše), elektroenergetika, specifični metalni i drugi
materijali, korozija i zaštita materijala, hemijska i nuklearna zaštita,
toksikologija i radiobiologija, inžinjerijske i zaštitne konstrukcije,
maskirna tehnika, pogon vazduhoplova, otpor, propulzija i čvrstoća
broda, računarska tehnika i informatika, specifični problemi iz
fundamentalnih nauka i opšte tehnike.
Od osnivanja časopisa do
danas, na pripremi i izdavanju časopisa radio je veliki broj pripadnika
Vojnotehničkog instituta. Ovo je prilika da se zahvalimo svima onima koji
su sa velikim entuzijazmom učestvovali u radu uredništva, redakcijskih
tela i izdavačkih saveta i time doprineli trajanju NAUČNOTEHNIČKOG
PREGLEDA.
Multidisciplinarnost objavljenih članaka i okupljenost raznorodnih
naučnih područja na jednom mestu čini NAUČNOTEHNIČKI
PREGLED zanimljivim stručnjacima koji se bave istraživanjima i razvojem
sredstava naoružanja i vojne opreme. Internacionalizacija časopisa je
postignuta kroz referisanje u automatizovanim bazama podataka i sekundarnim
publikacijama u inostranstvu, kao i štampanjem izvoda na stranim jezicima (engleski,
francuski i ruski).
Časopis izlazi šest puta
godišnje i štampa se u tiražu od 300 primeraka. Od ove god-ine izdaje se i
elektronska publikacija časopisa koja predstavlja digitalizovano klasično
izdanje NAUČNOTEHNIČKOG PREGLEDA. Istovremeno je formirana „Baza
podataka NTP-a” koja sadrži izvode svih do sada objavljenih članaka sa
imenima njihovih autora.
Časopis ima više od 100
pretplatnika iz zemlje i inostranstva. Čitaoci i korisnici NAUČNOTEHNIČKOG
PREGLEDA su pripadnici Vojske Jugoslavije, naučnih instituta, teh-ničkih
fakulteta, vojne industrije, civilnih preduzeća i drugih ustanova. Danas, u
veoma os-kudnim i za istraživanje teškim vremenima, zadivljuje upornost i želja
značajnog broja istra-živača da publikuje rezultate svojih istraživanja.
NAUČNOTEHNIČKI PREGLED će i ubuduće nastojati da ih
blagovremeno predstavi i afirmiše u naučnoj javnosti. Težeći očuvanju
stečenog ugleda časopisa i njegovoj daljoj afirmaciji, kao imeprativ
postavljaju se zadaci:
-
objavljivanje većeg broja
originalnih naučnih radova,
-
objavljivanje većeg broja
radova iz primenjenih istraživanja koji doprinose razvoju i osvajanju novih
tehnologija u oblastima naoružanja i vojne opreme,
-
skraćenje vremena
redakcije i recenzije radova i brža tehnička obrada članaka.
Prateći razvoj Vojnotehničkog
instituta punih pet decenija, usavršavajući metodologiju rada i šireći
broj aktuelnih naučnih disciplina potrebnih za istraživanje i razvoj
sredstava naoružanja i vojne opreme, NAUČNOTEHNIČKI PREGLED je izrastao u publika-ciju trajne vrednosti i izuzetnog značaja
za informisanje naučne javnosti o najnovijim dosti-gnućima u oblastima
vojnotehničkih nauka.
U želji da i početkom narednog milenijuma NAUČNOTEHNIČKI
PREGLED dopri-nosi razvoju nauke i afirmaciji naučnog rada u oblastima
vojne tehnike, koristimo priliku da se zahvalimo svim saradnicima, čitaocima
i korisnicima časopisa na dosadašnjoj pruženoj po-dršci. Uvereni da je
NAUČNOTEHNIČKI PREGLED sasvim opravdao svoje postojanje, izraža-vamo
nadu i očekivanje da će publikovanje originalnih naučnih radova u
časopisu naići na interesovanje i odziv kod sadašnjih i budućih
generacija istraživača u zemlji, čime će oni na najbolji način
doprineti njegovom očuvanju i trajanju kao jedinstvene naučne
publikacije Vojnotehničkog instituta VJ od posebnog značaja za naučnoistraživački
i razvojni rad u oblastima vojnotehničkih nauka.
UREĐIVAČKI ODBOR NAUČNOTEHNIČKOG
PREGLEDA